W Czytelni Naukowej nr XIV Biblioteki Publicznej im. J. U. Niemcewicza można już oglądać przygotowaną przez Ośrodek KARTA wystawę „Dzięki, Ameryko!” poświęconą Polskiej Deklaracji o Podziwie i Przyjaźni dla Stanów Zjednoczonych. Zapraszamy do odkrycia mało znanej karty stosunków polsko-amerykańskich.
Wystawa opowiada o niezwykłym przedsięwzięciu podjętym w 1926 roku, z okazji przypadającej wówczas 150. rocznicy ogłoszenia niepodległości USA. W ciągu kilku miesięcy Polacy zebrali pod deklaracją 5,5 miliona podpisów obywateli, dając w ten sposób wyraz wdzięczności dla Amerykanów za udzielone Polsce wsparcie militarne, gospodarcze oraz humanitarne.
Podpisy zbierano w szkołach, kościołach, na wyższych uczelniach, w instytucjach państwowych. Same tylko karty z podpisami uczniów szkół podstawowych zajęły ponad 90 ze 111 tomów deklaracji. W akcję zaangażowali się także przedstawiciele mniejszości narodowych i etnicznych. Obok podpisów w języku polskim widniały nazwiska wypisane cyrylicą lub alfabetem hebrajskim. Karty ozdabiano rysunkami, wierszami, fotografiami klasowymi, żywymi kwiatami. Szczególnie efektownie prezentował się tom 2. zapełniony podpisami przedstawicieli władz lokalnych - każde województwo reprezentowała karta tytułowa projektu wybitnego artysty (m.in. Zofii Stryjeńskiej, Władysława Skoczylasa czy Ferdynanda Ruszczyca). Gotową Polską Deklarację o Podziwie i Przyjaźni dla Stanów Zjednoczonych zawieziono do Waszyngtonu i wręczono prezydentowi C. Coolidge’owi. Następnie trafiła do Biblioteki Kongresu USA (jest już w pełni zdigitalizowana i dostępna online).
W Ursynotece (przy ul. Lachmana 5) można oglądać plansze przedstawiające karty deklaracji z podpisami m.in. uczniów szkoły katolickiej w Drożkach czy prywatnego gimnazjum w Kowlu nauczającego w języku hebrajskim. Wystawę przygotował Ośrodek KARTA, który w październiku 2017 roku uruchomił portal edukacyjny „Nieskończenie niepodległa – ludzie (Polska 1926)”. Na stronach internetowych (www.polska1926.pl i www.nieskonczenieniepodlegla-ludzie.pl) można znaleźć skany wszystkich kart deklaracji, a dzięki wyszukiwarce odnaleźć także podpisy postaci historycznych (takich jak Ignacy Mościcki, Bruno Schulz czy Irena Sendlerowa) lub członków własnej rodziny. W bazie portalu widnieje już ponad 960 tysięcy podpisów.